इचलकरंजी जवळील हातकणंगले येथे नुकताच पार पडलेला “तृतीयपंथी सामाजिक गौरव आणि सामाजिक व्यक्तिमत्व पुरस्कार सोहळा” म्हणजे महाराष्ट्राच्या सामाजिक समतेच्या दिशेने टाकलेले एक भक्कम पाऊल म्हणावे लागेल. सामाजिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या वंचित मानल्या गेलेल्या तृतीयपंथीयांना मुख्य प्रवाहात आणण्याचा हा कार्यक्रम केवळ एक औपचारिक सोहळा नव्हता – तर तो त्यांच्या अस्तित्वाच्या, संघर्षाच्या आणि योगदानाच्या सार्वजनिक मान्यतेचा उत्सव होता.
दीर्घकाळ समाजाच्या कडेकडेने जगणाऱ्या या समाजघटकासाठी पारंपरिक पुरस्कार सोहळे हे एक परकं जग होतं. पण माहिती अधिकार पत्रकार संरक्षण महासंघ, वृंदा फाउंडेशन आणि सतर्क न्यूज यांच्यासारख्या संस्थांनी यासाठी पुढाकार घेऊन केवळ सन्मानच दिला नाही, तर त्यांच्या वाटचालीला एक नवी सामाजिक दृष्टी दिली.
या सोहळ्यात ज्येष्ठ तृतीयपंथीयांचा जीवनगौरव, परंपरागत कला जपणाऱ्यांचा सन्मान, शिक्षणात कार्य करणाऱ्यांना ओळख, आणि सर्वात भावनिक क्षण – तृतीयपंथी पाल्यांना स्वीकारणाऱ्या मातांचा गौरव – हे सारे क्षण केवळ समतेचा जयघोष नव्हते, तर समाजाला विचार करायला लावणारे आरसे होते.
अनेकदा ‘दुसरे’ मानले गेलेले हे लोक आपल्याच समाजाचा अविभाज्य भाग आहेत, हे कबूल करण्याची आणि त्यांना हक्काचं स्थान देण्याची ही वेळ आहे. अशा कार्यक्रमांची गरज अजूनही का आहे, याचा विचार करायला लावणं हीच या सोहळ्याची खरी ताकद आहे.
कार्यक्रमात ढोल-ताशा, सांस्कृतिक सादरीकरणे आणि साडी-चोळी देऊन केलेला सन्मान याने उत्साह भरला असला, तरी पाहुण्यांकडून मिळालेली सरकारी योजनांची आश्वासने ही एक मोठी अपेक्षांची शिदोरी घेऊन गेली आहेत. या योजना कागदावरच राहू नयेत, यासाठी पुढे सातत्याने पाठपुरावा होणे आवश्यक आहे.
हा सोहळा केवळ सन्मानाचे व्यासपीठ नव्हते, तर समाजासाठी आरशात पाहण्याची एक संधी होती. भविष्यात या उपक्रमाचा विस्तार संपूर्ण राज्यभर व्हावा, प्रत्येक जिल्ह्यात असे सन्मान व्हावेत, हीच या संपादकीयाच्या माध्यमातून अपेक्षा.
समावेश, सन्मान आणि समानतेकडे नेणारा हा वाटा… महाराष्ट्रात सामाजिक बदल घडवण्याचा आश्वासक अंकुर ठरावा हीच सदिच्छा.
– संपादकीय टीम, ‘माय महाराष्ट्र’
